İçindekiler
Aile, miras ve icra hukuku alanında görülen kavramlardan birisi aile konutu şerhidir. Aile yaşamının sürdürüldüğü konut üzerinde gerçekleştirilecek hukuki işlemlerin diğer eşe sorulmadan yapılmasının önüne geçmek için bu hak verilmektedir. Aile konutu şerhi nedir? sorusuna daha ayrıntılı bir cevap vermek gerekirse konut üzerindeki tapuda malik olmayan eşe sorulmadan konutun 3. Şahıslara devir ve temliklerinin engellenmesi amacıyla konulan kanundur denilebilir.
Eşlerden birisi, diğerinin rızası olmadan kiralama ve satma gibi işlemler gerçekleştirdiği taktirde rızası olmayan eş hâkim müdahalesi talep edebilmektedir. Aile konutu şerhi sayesinde özellikle çekişmeli boşanma gibi durumlarda eve dair oluşan anlaşmazlıklar sonucunda ortaya çıkan zararlarda azaltılmaktadır.
Eşlerden birisinin talep etmesiyle aile konutu şerhi konulabilir. Bu işlem yapılacağı zaman kendiliğinden karar verme gibi bir durum söz konusu değildir. Sadece boşanma davası gibi durumlarda hâkim gerekli görürse aile konutu şerhini koyabilmektedir. Ancak bu geçicidir ve dava sonuçlandıktan sonra süreç tamamlanmaktadır.
Aile konut şerhi konulması için bazı koşulların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu koşullar şunlardır;
Aile konutu şerhi nasıl konulur sorusuna iki şekilde cevap verilebilir. Bunlar;
Eşler arasında yasal bir şekilde evliliğin sürüyor olması, hukuka uygun şekilde kullanılan bir konuta sahip olunması ve konutun eşlerin yaşamlarını sürdürdüğü ana merkez olması aile konutu şerhinin konulabilmesi için gereklidir. Oturulmayan eve aile konutu şerhi konulamayacağından dolayı bu süreç detaylı bir şekilde araştırılmalıdır.
Eşlerden birisinin tapu müdürlüklerine giderek taşınmaz mülk üzerinde aile konutu şerhi koydurabilmesi için bazı evraklara ihtiyaç vardır. Aile konutu şerhi için gerekli belgeler şunlardır;
Tüm bu belgeler ile tapu müdürlüğüne başvurulmakta ve aile konutu şerhi konulabilmektedir. Bunların yanı sıra aile konutu şerhi e devlet aracılığıyla da yapılabilmektedir. E-devletten şerh bildirimi öncesinde Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü bölümüne girilmeli ve tapu işlemleri kısmından süreç başlatılmalıdır.
Aile konutu niteliğine sahip olan evin taraflardan birisinin rızası olmadan satılması durumunda aile konutu iptali davası açılabilmektedir. Aynı zamanda başkasına ait eve aile konutu şerhi konulamamaktadır. Dolayısıyla bu gibi durumlarda dilekçe hazırlanamamaktadır.
Aile konutu şerhi dilekçesi bir uzman avukat aracılığıyla hazırlanmalıdır. Uzman avukatlar aracılığıyla hazırlanan dilekçede yer alan unsurlar şunlardır;
Avukat tarafından hazırlanan dilekçenin Asliye hukuk mahkemesine gönderilmesi gerekmektedir.
Aile şerhi konutu, Tapu ve Kadastro müdürlüğüne başvurularak koydurulmaktadır. Şerhin kaydırılması işlemleri de aynı şekilde gerçekleşmektedir. Tapuda aile şerhi yoksa bu şerhin kaldırılması gibi bir durum meydana gelmemektedir. Aile konutu şerhi nasıl kaldırılır şeklindeki soruya detaylı bir cevap vermek için bazı şartların yerine getirilmesi gerektiğini bilmek oldukça önemlidir. Bu şartlar;
Aile konutu şerhi tarafları birbirine karşı korumaktadır. Bu işlemler, evlilik süreci içerisinde geçerlidir. Boşanma durumu kesin ise aile konutu şerhi kaldırılır.
Aile konutu şerhi icra satışına engel mi sorusu cevaplandırılması gereken önemli içeriklerden birisidir. Aile konutunun icraya tabi olması mümkündür. Bir ailenin yaşamını sürdürdüğü yer olan bu konutlara el konulmaması için kişilerin icraya şerh koymasına olanak tanınmaktadır.
Sürecin başlangıç aşamasında aile konutu şerhi konulmamış olsa da satışın başlaması ve ilerlemesi durumlarında konutun satışına engel olabilmek için gereken adımlar atılabilmektedir. Dolayısıyla aile konutu şerhi icrada satışa engel mi sorusuna herhangi bir kısıtlamanın olmadığı şeklinde yanıt verilebilir.
Aile konutu şerhi olan ev icra yoluyla satışı gibi durumlara imkân verilmemektedir. Aile üyelerinden birisinin borcundan dolayı diğer aile üyelerinin etkilenmesinin önüne geçebilmek için gerekli olan her şey yapılmaktadır. Dolayısıyla aile konutu şerhinde topluluğun menfaati önemsenmektedir.
Eşlerin boşanması ve eşlerden birisinin borçlanması durumlarında da aile konutu şerhi satışa engel mi şeklinde sorular ortaya çıkmaktadır. Şerh konulması durumunda, şerhi talep eden kişinin itirazı kaldırılmadan evin satışı gibi durumlar meydana gelmemektedir.
Taşınmaz üzerine konulan aile şerhi kurallarda yazdığı gibi evlilik birliği boyunca geçerlidir. Bundan dolayı şerhin koydurulmasından sonraki süreçte belirli bir zamanın geçmesi şerhin etkisini yitirmesine sebep olmamaktadır. Konut şerhinin etkisinin yitirilmesi için evlilik birliğinin sona ermesi veya evlilik anında bazı durumların yaşanması gerekmektedir.
Aile konutu şerhini sona erdiren unsurlar şunlardır;
Aile konutu şerhi davasının görevli ve yetkili mahkemelerde açılması zorunluluğu vardır. Bu tür dava için gerekli olan ilk belge dilekçedir. Dava açılma süreci içerisinde ödenmesi veya yatırılması gereken harçlar ve yargılama giderleri görevli birimlere yapılmaktadır.
Konut şerhi konulmasını hak sahibi olmayan eş istemekte ve hak sahibi olan eşe karşı dava açmaktadır. Bu dava türünde husumetin hak sahibi olan eşe yönetilmesi şartı aranmaktadır. Aile konutu şerhi, bağımsız bir dava ile gerçekleşebilmektedir. Şerh konulması talebinde dava ile ilgili giderler için eş sorumludur.
Dava açıldığı zaman sonucunun gerekçeli bir karara dayanması oldukça önemlidir. Bunun yanı sıra aile konutunun satılması durumunda satım iptaline yönelik tapu iptal ve tescil davası açılabilmektedir. Bu dava sonuçlanmadan aile konutu şerhi davasının çözülmesi mümkün değildir.
Aile konutu şerhinin konulabilmesi için bazı haklar kapsamında hareket edilmelidir. Bunlardan birisi mülkiyet hakkıdır. Mülkiyet hakkının varlığı şerhin konulabilmesi için yeterli gözükmektedir.